Hoe onthaalt Wallonië woonwagenbewoners?

België telt onvoldoende terreinen waar woonwagenbewoners terecht kunnen. Daarom hebben bepaalde Waalse gemeenten zich kandidaat gesteld om deze mensen op hun grondgebied te onthalen.

 

 

Vrijwillig, lokaal beleid

 

Er wordt geschat dat tussen 15.000 en 20.000 woonwagenbewoners België jaar in jaar uit doorkruisen om economische, professionele, religieuze of familiale redenen. Daar moet je nog de gezinnen aan toevoegen die vanuit buurlanden (vooral vanuit Frankrijk en Nederland) op doorreis zijn in België tijdens de reisperiode van maart tot oktober.

 

Gemeenten worden regelmatig geconfronteerd met caravans zich voor een korte periode illegaal vestigen op hun grondgebied. Elke gemeente gaat anders om met deze situatie. De grote meerderheid weigert de gezinnen een verblijfsvergunning te geven. In extreme gevallen wordt er beslist om ze uit te zetten. Dat veroorzaakt spanningen tussen de groepen en de gemeentelijke overheden.

 

De gewesten zijn verantwoordelijk voor het onthaalbeleid, maar over het algemeen is er gewoon een groot tekort aan toegankelijke terreinen voor woonwagenbewoners.

 

In 2007 heeft het Waalse Gewest verschillende initiatieven gelanceerd voor een gemeenschappelijk onthaalbeleid in Wallonië. De deelnemende gemeenten kunnen middelen krijgen van het Gewest, maar er zijn slechts weinige gemeenten die zich kandidaat stellen. Het Gewest subsidieert ook het Centre de Médiation des Gens du Voyage et des Roms in Wallonië. Zijn taak is de lokale overheden te begeleiden bij de uitwerking van een lokaal onthaalproject, maar ook om te bemiddelen als woonwagenbewoners er illegaal verblijven.

 

 

Gewestelijke hulp

 

In Wallonië staan bepaalde gemeenten of soms andere openbare of privéeigenaars toe dat groepen kort verblijven tijdens het “goede seizoen”. Ze organiseren dan onthaal op een tijdelijk terrein (een weide, een niet-gebruikt sportterrein of een parking).

 

In 2019 hadden 11 gemeenten een partnerschapsovereenkomst ondertekend met het Gewest: Amay, Bastogne, Charleroi, Hotton, Bergen, Namen, Ottignies-Louvain-la-Neuve, Sambreville, Verviers en Wasseiges. Deze gemeenten engageerden zich een terrein met of zonder voorzieningen ter beschikking te stellen en een contactpersoon ter plaatse aan te duiden.

 

Een activiteitenrapport vermeldt dat 56 groepen of ongeveer 900 tot 1000 caravans zijn onthaald. De verschillende groepen zijn gemiddeld 20 dagen in deze gemeenten verbleven. Slechts 5 groepen werden onthaald tijdens het winterseizoen, de meeste terreinen zijn immers gesloten in deze periode.

 

Met een decreet werd het regionale hulpbeleid voor woonwagenbewoners recent hervormd. De financiering van de gemeenten bestaat nu uit twee luiken:

 

  • Een werkingssubsidie (forfait van 30.000 euro) voor de gemeenten die al over een terrein beschikken om de onthaalprojecten die al verschillende jaren vrijwillig bestaan duurzaam te maken.

    Het doel is om onthaal te organiseren en verschillende vormen van hulp aan te bieden aan woonwagenbewoners die op het terrein van de gemeente komen verblijven.

 

  • Financiële hulp voor infrastructuur, in de vorm van openbare aanbestedingen bedoeld voor de gemeenten die een terrein willen inrichten. De uitverkoren gemeenten krijgen in de loop van 2021 subsidies van maximum 500.000 euro voor de werken om een standplaats in te richten zoals bepaald in het decreet: een terrein uitgerust met drinkbaar water, elektriciteit en sanitair. Het moet plaats bieden voor minstens 15 caravans voor een verblijf van korte duur.

    Het doel is om de opvangcapaciteit in Wallonië op definitieve, volledig uitgeruste terreinen te verhogen, zoals het terrein ingehuldigd in Lives-sur-Meuse in 2015.

 

 

De centrale rol van de plaatselijke contactpersoon

 

De onthaalervaring die gemeenten hebben opgedaan in de afgelopen jaren heeft het belang aangetoond van de aanwezigheid van een plaatselijke contactpersoon om het verblijf van woonwagenbewoners in goede banen te leiden.

 

Deze contactpersoon, meestal een gemeenteambtenaar of vertegenwoordiger van een lokale partner, is in zekere zin de woordvoerder van de gemeente voor de onthaalde gezinnen.

 

Hij waakt over het goede verloop van het verblijf, zowel voor de woonwagenbewoners als voor de buurtbewoners. Hij heeft dus een gevarieerd takenpakket: de reservatie van de verblijven, het onthaal van de groepen, de staat van het terrein, meedelen van het huishoudelijk reglement, de relaties met de bewoners in de directe omgeving rond het terrein, de ontvangst van de financiële bijdrage voor het verblijf en de sensibilisering van de buurtbewoners.

 

In functie van het ingevoerde onthaalproject zorgt de contactpersoon voor de communicatie tussen alle partners en coördineert indien nodig hun acties.

 

De gemeentediensten zijn vaak betrokken partij, want zij beheren de logistieke aspecten van de opvang (inrichting en onderhoud van het terrein, beheer van de water- en elektriciteitsaansluiting).

 

De lokale politie is ook een belangrijke partner. Zij helpt de contactpersoon om de verschillende opgevangen groepen en de contacten met de buurt in goede banen te leiden.

 

In de meer “ervaren” gemeenten, leidt de contactpersoon verschillende initiatieven met het oog op sociale inclusie: de gezinnen in contact brengen met de instellingen die hun behoeften kunnen beantwoorden (in het bijzonder de scholen voor de kinderen) of de organisatie van animatie in samenwerking met de verenigingssector.

 

De vertrouwensrelatie tussen de contactpersoon en de woordvoerder van de onthaalde groep zorgt ervoor dat in de moeilijkste situaties onderhandelde oplossingen kunnen worden gevonden.

 

Delphine CHARLOT

Master in Criminologie

Directie Preventie en Veiligheid, Charleroi

 

Bronnen:

Guide de bonnes pratiques pour l’accueil des Gens du voyageSPW Intérieur et Action Sociale, 2020

Accueil des Gens du voyage en Wallonie – Rapport d’activités global 2019, SPW Intérieur et Action Sociale, 2020